آشپز کیست؟ | مروری کوتاه بر تاریخچه آشپزی

یوسف انصاری | شهرآرانیوز؛ تابه‌حال از خودتان پرسیده‌اید که کلمه آشپز یعنی چه؟ این کلمه از ۲ واژه «آش» و «پز» درست شده است. آشپز یعنی کسی که آش می‌پزد. کلمه «آش» امروز به یک دسته غذای خاص گفته می‌شود که از جوشاندن حبوبات در آب به دست می‌آید و در آن رشته یا برنج و چیز‌های دیگر هم موجود است، اما آش در گذشته به‌صورت عام به هر نوع غذا گفته می‌شده است. پس آشپز یعنی آن کسی که غذا می‌پخته و از کنار همین کلمه است که کلمات دیگری مثل «آشپزی»، «آشپزخانه»، «آش‌خانه» و... به وجود آمده است. کلمه آشپز معادل‌های زیادی مثل پزنده، خوالگیر، خوراک‌پز، خورشگر، دیگ‌پز، طباخ، سفره‌چی، خوان‌سالار و... دارد که داستان هرکدام از این کلمات به گوشه‌ای از فرهنگ و تاریخ گره خورده است.

 

کلمات را بگذاریم کنار و برویم سراغ تاریخ آشپزی. بدون شک اولین نوع آشپزی پختن گوشت روی آتش است. طبق فرضیه‌های علمی، آدمیزاد در جنگ‌ها برای اولین‌بار طعم گوشت پخته‌شده با آتش را چشیده و از آن خوشش آمده است. داریم درباره زمان‌های بسیار دور و انسان‌های غارنشین صحبت می‌کنیم و این یعنی معلوم نیست آشنایی انسان با آشپزی دقیقا چه زمانی بوده است، اما آثار بازمانده از آتشدان‌های غار‌های تاریخی شمال چین نشان می‌دهد که انسان از نیم‌میلیون سال قبل آشپزی را آغاز کرده است. استخوان‌های نیمه‌سوخته که در اطراف این آتشدان‌ها پیدا شده است، نشان می‌دهد که اجداد پکنی بشر آتش را برای کباب کردن و پختن گوشت حیوانات به کار می‌برده‌اند. عادتی که‌ای کاش همیشه در ژن مردم چین باقی می‌ماند تا با خام‌خواری و اجق‌وجق‌خواری دنیا را به دردسر نمی‌انداختند.

 

اما فن آشپزی به شکل امروزی‌اش احتمالا با شکل گرفتن کشاورزی در جوامع به وجود آمده است. جایی که انسان توانست خاک و حیوانات را اهلی کند. زمان و محل پیدایش آن هم طبق نظر تاریخ‌شناسان برمی‌گردد به حدود ۱۰ هزار سال قبل در خاورمیانه و از آنجا هم به آناتولی (ترکیه)، یونان، بالکان (جنوب‌شرقی اروپا) و دیگر نقاط دنیا راه پیدا کرده است. آشپزی در ایران بر اساس اساطیر به دوران پادشاهی هوشنگ برمی‌گردد. هوشنگ از بنیان‌گذاران نهاد‌ها و نظام‌های اولیه زندگی اجتماعی است و مردم را با ذبح گاو و گوسفند و پختن خوراک از گوشت آن‌ها آشنا کرده است.

 

با دانستن این اطلاعات که البته مختصر بود و بیشتر آن‌ها را از کتاب «آشپز و آشپزخانه» علی بلوکباشی برای شما نقل کردم، دفعه بعد که خواستید آشپزی کنید یا اسم آشپز و آشپزخانه را بیاورید، درباره این فن و صنعت مهم که پدیدآورنده بخشی از بزرگ‌ترین لذت‌های آدمی است، دید عمیق‌تری خواهید داشت.